ข้าราชการ คือ บุคคลที่ได้รับการบรรจุแต่งตั้งให้รับราชการปฏิบัติหน้าที่ต่างๆ ตามหน่วยงาน และความสามารถ ซึ่งจะมีการรับสมัครข้าราชการแตกต่างกันออกไปตามความต้องการในแต่ละหน่วยงานนั้นๆ โดยส่วนในองค์กรที่บุคคลดังกล่าวปฏิบัติงานอยู่นั้นจะเรียกว่า “ส่วนราชการ” และตัวข้าราชการนั้นจะรับเงินเดือนจากกระทรวง ทบวง กรมต่างๆ ของประเทศไทย
ข้าราชการนั้นเกิดขึ้นมาจาก พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงวางระเบียบข้าราชการพลเรือนเป็นครั้งแรก โดยให้มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2472 เพื่อเป็นแนวทางในการเลือกสรรผู้มีความรู้ความสามารถเข้ารับราชการ โดยจะกำหนดให้มีข้าราชการ 3 ประเภท ดังนี้
- ข้าราชการพลเรือนสามัญ เป็น ข้าราชการที่ถูกรัฐบาลบรรจุแต่งตั้งไว้ตามระเบียบฯ โดยสามารถแบ่งออกเป็น 2 ชั้น ได้แก่
- ชั้นสัญญาบัตร
- ชั้นราชบุรุษ
- ข้าราชการพลเรือนวิสามัญ เป็น บุคคลที่รัฐบาลจ้างไว้ให้ทำการเฉพาะอย่าง หรือระยะเวลาชั่วคราว ตั้งแต่พ.ศ. 2518เป็นต้นมา เปลี่ยนให้เรียกว่าลูกจ้างประจำ
- เสมียนพนักงาน เป็น ข้าราชการชั้นต่ำ ซึ่งมีสิทธิได้รับเงินเดือนตามอัตราที่ตั้งไว้
ประเภทของข้าราชการไทยในปัจจุบัน
- ข้าราชการพลเรือน (ข้าราชการพลเรือนสามัญ และข้าราชการพลเรือนในพระองค์)
- ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา
- ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
- ข้าราชการทหาร
- ข้าราชการตำรวจ
- ข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม
- ข้าราชการฝ่ายอัยการ
- ข้าราชการรัฐสภา
- ข้าราชการฝ่ายศาลปกครอง
- ข้าราชการสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ
- ข้าราชการสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
- ข้าราชการสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน
- ข้าราชการกรุงเทพมหานครและบุคลากรกรุงเทพมหานคร
- ข้าราชการการเมือง
- ข้าราชการส่วนท้องถิ่น
- พนักงานอื่นของรัฐ
- พนักงานรัฐวิสาหกิจ
- พนักงานราชการ
- พนักงานมหาวิทยาลัย
- พนักงานกระทรวงสาธารณสุข
- พนักงานองค์การมหาชนและองค์การของรัฐอื่นที่ไม่ใช่ส่วนราชการ
- ลูกจ้างประจำ
